1501 yılında Akkoyunlu devletini ele geçirerek Safaviye tarikatını siyasallaştırıp Safavi devletini
kurmuştur. Şah İsmail baba tarafından Safaviye tarikatı mürşitlerinden Şeyh Cüneyt safavinin torunu,
Şeyh Haydar Safavinin Oğludur. Ana tarafından Akkoyunlu devleti Hükümdarı Bayındır Han Uzun
Hasanın Torunu, Alemşah Halime Begüm Hatunun oğludur.
Akkoyunlu Şehzadeleri ile girdiği Akkoyunlu Taht mücadelesini kazanarak Sünni Akkoyunlu devletini
ele geçirerek Erdebil merkezli Şia Safavi devletini kurmuştur.
Bizim konumuz Şah İsmail olmadığı için Şah İsmail’in İran ve Azerbaycan politikaları ve diğer
siyasetlerine girmeden MARAŞLININ ŞAH İSMAİL İLE İMTİHANINI ANLATACAĞIZ.
Şah İsmail Tolgadırlı ( dulkadırlı ) Hükümdarı Alaüddevle Bozkurt Gadırhandan elçiler aracılığı ile kızı
Benli Hatunu istedir. Alaüddevle Bozkurt Gadırhan sen şia’sın ben Sünniyim diyerek kızını vermez.
Şah İsmail ile Akkoyunlu Taht mücadelesi içinde bulunan Akkoyunlu Şehzadesi Murat Elvend Maraş’a
gelip Alaüddevle ye sığınmasından sonra Şah İsmail tehdit dolu bir mektup gönderir.
Murat Elvend’e ( Elvent mirza ) sahip çıkmayıp onu toraklarından yollamasan Maraş’a gelerek Sarayını
başına yıkarım diye yazan bu tehdit mektubuna cevaben Alaüddevle, benim 80 bin hane nüfusum var
sen kim oluyorsun da beni tehdit ediyorsun bre çocuk diye cevap yollar Safavi elçileri ile.
Daha önce Şah İsmail’in dedesi Şeyh Cüneyt Tolgadırlı ve Osmanlı toraklarında Şia’lık faaliyetlerinde
bulunmuş ve epeyce mürüt’e sahipti. Fatih Sultan Mehmet ve Alaüddevle Bozkurt Gadırhan Safaviye
Tarikatının kurucusu olan Safıyyüddin Erdebili Hz.leririnin Sünni bir din alimi olduğunu bildikleri için
Şeyh Cüneyt’in Şia’lığa döndüğünü bilmiyorlardı hatta her iki Hükümdarda ona bağışlarda ve
lütuflarda bulunmuşlardır. Aynı durum Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’da onları halen Sünni
zannederek Şeyh Cüneyt’in oğlu, Şeyh Haydar’a kızını vermiştir.
Alaüddevle, Şah İsmail’in tehdidini dikkate almayarak kızı Benli Hatun ile Murat Elvent’i evlendirmesi
üzerine Şah İsmail Anadolu da Yaşayan müritlerine Erdebil’e göç etmelerini ister. 1503 yılında
başlayan Tersine göç olarak bilinen bu göç ile Osmanlı ve Tolgadır coğrafyasından büyük kitleler
halinde göçler 1507 senesine kadar devam eder.
Tolgadır’lıların artık iyice zayıfladıklarını tahmin eden Şah İsmail ordusu ile Erzincan’a kadar gelerek
Karargâh kurup Osmanlı Hükümdarı 2. Beyazıt handan topraklarından geçme izni ister, gerekçesi ise
Tolgadır topraklarında gözüm yok tek amacım Alaüddevle ve Murat Elvend’i cezalandırmaktır diye
yazmıştır. Kaynaklarda yazdığına göre Şah İsmail o zamanlar Safavi toprakları olan Erzincan’da kırk
gün beklemiş ve 2.Beyazıt ile birkaç defa mektuplaşarak Şah İsmail ona babam diye 2.Beyazıtın ona
oğlum, yiğidim diye mektuplar yazdıklarından bahseder. Kırk gün sonra Şah İsmail beklediği izin
haberini alınca ordusu ile Osmanlı Toprağı olan Sivas’tan geçip Elbistan yakınlarında Ceyhan Irmağı
kenarında Tolgadır ordusu ile karşılaşırlar bu savaşı Alaüddevle’nin Cengaverliği ile ünlü Sarı Kaplan
lakaplı oğlu Kasım Bey’in kumandasında ki Tolgadır ordusu kazanır. Şah İsmail’in ordusu geri
çekilerek, Tolgadır ordusunda bulunan Şia kökenli askerlere çağrı yaparak Safavi ordusuna katılmaları
sağlanır. İyice zayıflayan Tolgadır ordusu Göksun yakınlarında ki Turna dağına (tuna beli) çekilir,
Tolgadır ordusunun peşine düşen Şah İsmail tuzaklardan çekinerek Turna dağına çıkmayıp dağın
eteklerinde bir süre bekleyip Ala dana diye bağırarak orayı terk edip Elbistan’a saldırır. Elbistan’da Taş
üstünde Taş, omuz üstünde Baş bırakmaz. Öylesine bir vahşet sergiler ki çocuk çoluk gözetmeden
herkesi kılıçtan geçirir. Hızını alamaz Sünni Ulema ve Tolgadır Hanedan mensupları mezarlarını tahrip
edip mezarlardan kemikleri çıkarttırıp un ufak ettirip yaktırır Elbistan’da ayakta tek bir bina bırakmaz.
Elbistan’dan Maraş’a giderek aynı vahşeti Maraş’ta da yapmıştır. Osmanlı, Memluk ve Safavi
kaynaklarına göre Elbistan, Maraş, Harput (Elâzığ) güzergahında 40 bin Sünni Türkmen katlettiği ve
önüne gelen yerleri yakıp yıktığı yazmaktadır. Gelecek hafta Tolgadırlılar ve Safaviler arasında üç
sene süren Diyarbakır savaşlarını anlatacağız.
Konu hakkında Kahramanmaraş Belediyesinin 2011 yılında düzenlediği Uluslararası Dulkadiroglu
sempozyumunda yapılan sunumların 3.cild halinde kitaplaştırıldığı sunumları okuyarak İranlı ve Türk
Uzmanların sunumlarından daha geniş olarak faydalana bilirsiniz. Bu kitapları Kahramanmaraş Büyük
Şehir Belediyesi Kültür ve sosyal işler müdürlüğünden ücretsiz temin edebilirsiniz.
|
